Evlilik birliği sadece duygusal değil, aynı zamanda mali ve hukuki bir birlikteliktir. Eşlerin evlilik süresince edindiği malların durumu, ayrılık ya da boşanma halinde nasıl paylaşılacağı ise Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiştir. İşte bu düzenlemeler “mal rejimi” olarak adlandırılır.
Peki, mal rejimi nedir? Kaç çeşit mal rejimi vardır, nasıl seçilir ve boşanma halinde hangi mallar paylaşılır? Tüm bu soruların cevabını, 2024 yılı itibarıyla geçerli yasal çerçeveye göre detaylı şekilde ele alıyoruz.
Mal Rejimi Nedir?
Mal rejimi, eşler arasında evlilik süresince edinilen mal varlıklarının yönetimini, paylaşımını ve mülkiyet durumunu düzenleyen hukuki sistemdir. Türk Medeni Kanunu’na göre evlenen her çift, otomatik olarak bir mal rejimine tabi olur.
Eşler, kanunda öngörülen farklı mal rejimlerinden birini sözleşmeyle seçebilir, seçim yapılmazsa yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır.
Mal Rejimi Sözleşmesi Nedir?
Mal rejimi sözleşmesi, eşlerin kanunda belirtilen rejimlerden birini noter huzurunda, resmi şekilde seçmesiyle oluşur. Bu sözleşme:
- Evlenmeden önce yapılabilir
- Evlenme sırasında yapılabilir
- Evlilik devam ederken yapılabilir
Sözleşme yapılmazsa eşler, yasal mal rejimi olan “edinilmiş mallara katılma” sistemine tabi olur.
Mal Rejimi Türleri Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu’nda dört tür mal rejimi düzenlenmiştir:
1. Edinilmiş Mallara Katılma (Yasal Rejim)
- 2002 yılından itibaren tüm evliliklerde otomatik olarak geçerli olur
- Evlilik süresince edinilen mallar ortak kabul edilir
- Boşanma halinde bu mallar yarı yarıya paylaşılır
- Kişisel mallar ise paylaşılmaz
2. Mal Ayrılığı Rejimi
- Her eş, kendi malının sahibi olur
- Edinilen mallar ortak sayılmaz
- Boşanma halinde mal paylaşımı yapılmaz, herkes kendi malını alır
3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı
- Mal ayrılığı esas alınır
- Ancak evlilik süresince edinilen mallar, boşanma halinde sınırlı olarak paylaşılır
4. Mal Ortaklığı Rejimi
- Eşler, tüm malların ortak mülkiyetinde olmasını kabul eder
- Tüm kazançlar ortak sayılır
- Boşanma halinde her şey paylaşılır
Yasal Mal Rejimi Olarak “Edinilmiş Mallara Katılma” Ne Anlama Gelir?
Bu rejime göre:
- Evlilik süresince edinilen gelirler (maaş, kira, menkul/gayrimenkul) edinilmiş maldır
- Kişisel mallar (evlilikten önce alınan mal, miras kalan mülk) kişisel maldır
- Boşanma halinde yalnızca edinilmiş mallar paylaşılır
Bu sistem, eşler arasında adil paylaşımı amaçlar.
Kişisel Mal Nedir?
Kişisel mallar, paylaşım dışı kalan mallardır. Bunlar:
- Evlilikten önce sahip olunan malvarlığı
- Miras ya da bağış yoluyla gelen mallar
- Kişisel kullanım eşyaları (giysi, aksesuar vb.)
- Manevi tazminat alacakları
Bu mallar boşanma halinde karşı tarafa verilmez.
Mal Rejimi Ne Zaman Sona Erer?
Mal rejimi şu durumlarda sona erer:
- Boşanma davası açıldığında
- Eşlerden birinin ölmesiyle
- Farklı bir mal rejimine geçilmesiyle
Boşanma davası açıldığında, mal rejimi dava tarihinden itibaren sona ermiş sayılır.
Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Mal rejimi sona erdiğinde:
- Edinilmiş ve kişisel mallar belirlenir
- Her eşin katkısı ve katkı oranı hesaplanır
- Eşlerin birbirine olan alacakları değerlendirilir
- Varsa artık değer hesaplanır ve paylaşılır
Mahkeme, mal paylaşımı davasında bilançoya göre karar verir.
Mal Rejimi Sözleşmesi Ne Zaman Yapılmalı?
- Evlilikten önce: Evlilik başvurusundan önce noter huzurunda yapılabilir
- Evlilik sırasında: Nikâh memuruna bildirilmeli
- Evlilik devam ederken: Ortak kararla noter huzurunda değiştirilir
Her durumda sözleşme resmi şekilde ve yazılı olarak yapılmalıdır.
Boşanmada Mal Rejimi Davası Nasıl Açılır?
Boşanma davasıyla birlikte ya da boşanma kesinleştikten sonra 10 yıl içinde ayrıca mal rejimi tasfiyesi davası açılabilir.
Bu dava:
- Aile Mahkemesi’nde açılır
- Delil olarak tapu kayıtları, banka hesapları, fatura ve sözleşmeler kullanılır
- Bilirkişi incelemesi gerekebilir
Mal Rejimi Değiştirilebilir mi?
Evet. Evlilik devam ederken eşler yeni bir mal rejimi seçerek mevcut sistemi değiştirebilir. Örneğin:
- Edinilmiş mallara katılma rejiminden mal ayrılığına geçilebilir
- Noter huzurunda düzenlenen bir sözleşme ile geçiş yapılır
Sonuç: Mal Rejimi Evliliğin Mali Temelidir
Mal rejimi, eşler arasında mali düzenin ve adil paylaşımın temelidir. Hangi rejimin seçileceği konusunda tarafların açık iradesi olmalı ve bu seçim yasal prosedürlere uygun şekilde yapılmalıdır. Boşanma halinde doğacak hakların korunması için mal rejimiyle ilgili bilgilerin önceden bilinmesi, olası anlaşmazlıkların önüne geçer.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bir yanıt yazın