Giriş
Boşanma sonrası en çok tartışılan konulardan biri de çocukların kimin yanında kalacağıdır. Mahkeme tarafından bir eşe verilen velayet hakkı, bazı durumlarda çocuğun menfaati gereği diğer ebeveyne devredilebilir. Bu işlem için açılması gereken hukuki süreç, “velayetin değiştirilmesi davası” olarak adlandırılır. Sadece anne veya babanın talebi değil, çocuğun fiziksel, psikolojik veya sosyal gelişimiyle ilgili tüm değişiklikler bu sürecin temelini oluşturabilir.
Bu yazıda, velayetin değiştirilmesi davası nedir, hangi şartlarda açılabilir, süreç nasıl işler ve mahkemeler hangi kriterleri esas alır, tüm detaylarıyla açıklayacağız.
Velayet Nedir?
Velayet, çocukların bakımı, eğitimi, korunması ve temsil edilmesiyle ilgili hak ve yükümlülükleri kapsar. Türk Medeni Kanunu’na göre:
- Evlilik devam ederken velayet her iki eşe ortaktır.
- Boşanma sonrası velayet, genellikle bir ebeveyne verilir.
- Diğer ebeveyn, kişisel ilişki kurma hakkına sahiptir.
Velayetin Değiştirilmesi Davası Nedir?
Velayetin değiştirilmesi davası, daha önce verilen velayet kararının çocuğun üstün yararı gereği yeniden gözden geçirilmesini talep eden davadır. Bu dava, çocuğun yaşam şartlarında, anne/baba ilişkilerinde veya sosyal çevresinde önemli değişiklikler olduğunda gündeme gelir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Kimler Dava Açabilir?
- Diğer ebeveyn (velayeti alamayan taraf)
- Vasi veya yasal temsilciler
- Çocuğun bulunduğu yer Cumhuriyet savcısı (istisnai durumlarda)
- Çocuk (yaşı ve idrak seviyesi uygunsa)
Davanın Açılma Şartları
- Çocuğun menfaati zarar görüyorsa
- Mevcut veli görevini kötüye kullanıyorsa
- Çocuğa şiddet, ihmal veya istismar varsa
- Veli ağır hastalık, bağımlılık gibi durumlarla ilgilenemiyorsa
- Çocuğun eğitim, sağlık veya güvenlik ihtiyaçları karşılanamıyorsa
- Çocuk artık diğer ebeveynle kalmak istiyorsa (ve yaşça uygun durumdaysa)
Mahkemenin Dikkate Aldığı Kriterler
| Kriter | Açıklama |
|---|---|
| Çocuğun yaşı ve gelişim durumu | Özellikle 8 yaş üstü çocukların beyanı önemlidir |
| Eğitim durumu | Okul düzeni ve başarı durumu değerlendirilir |
| Aile ortamı | Yeni eş, kardeşler, ev içi huzur göz önüne alınır |
| Ebeveynin ekonomik-sosyal durumu | Tek başına kriter değildir, yaşam kalitesi analiz edilir |
| Psikolojik etkenler | Pedagog ve sosyal hizmet raporları dikkate alınır |
Hangi Mahkemeye Başvurulur?
Dava, çocuğun yerleşim yeri Aile Mahkemesi’nde açılır. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi yetkilidir.
Dava Süreci Nasıl İşler?
- Dava dilekçesi hazırlanır (avukat desteği önerilir)
- Deliller sunulur (tanık, rapor, belge, mesaj, görüntü)
- Sosyal inceleme raporu hazırlanır
- Çocuk pedagoga yönlendirilir
- Hakim, tarafları ve çocuğu dinler
- Karar verilir ve kesinleşince uygulanır
Velayet Değiştirme Kararı Ne Zaman Verilir?
Mahkeme kararında “derhâl uygulanır” hükmü varsa hemen, aksi hâlde kararın kesinleşmesinden sonra uygulanır.
Dava Ne Kadar Sürer?
- Ortalama 3-6 ay arası sürebilir.
- Delil durumu ve sosyal incelemeye göre uzayabilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Çocuğun velayetini değiştirmek için hangi belgeler gerekir?
Tanık beyanları, sağlık raporları, mesaj kayıtları, okul bilgileri, sosyal hizmet raporu gibi deliller gereklidir.
2. Çocuk velayet değişikliğini isterse mahkeme dikkate alır mı?
Evet. Özellikle 8 yaş üstü çocukların beyanı dikkate alınır ama tek başına belirleyici değildir.
3. Velayet değişirse diğer ebeveyn çocukla görüşemez mi?
Hayır. Kişisel ilişki kurma hakkı devam eder. Görüş günleri yeniden düzenlenebilir.
4. Dava sürecinde çocuğu görebilir miyim?
Mahkeme aksi karar almadıkça kişisel ilişki hakkı devam eder.
5. Velayet değiştikten sonra karşı taraf itiraz edebilir mi?
Evet. Kararın temyizi mümkündür. İstinaf mahkemesine başvurulabilir.
6. Ortak velayet mümkün mü?
Sadece evlilik sürecinde mümkündür. Boşanma sonrası velayet tek ebeveynde kalır.
Sonuç
Velayetin değiştirilmesi davası, çocuğun yüksek yararı gözetilerek açılmalı ve yürütülmelidir. Bu davalar, sadece ebeveynin değil, çocuğun fiziksel ve ruhsal sağlığının korunması açısından değerlendirilir. Bu nedenle her somut olaya özel bir yaklaşım gerekir. Profesyonel hukuki destekle sürecin sağlıklı yürütülmesi, hem çocuğun hem de ebeveynlerin haklarını koruyacaktır.
Bir yanıt yazın