📌 Giriş

İşçilerin dinlenme hakkı, iş hukukunun temel prensiplerinden biridir. Yıllık ücretli izin, çalışanların belirli bir süre boyunca çalıştıktan sonra dinlenmeleri için verilen, ücretleri tam olarak ödenen bir izindir. İşverenler, işçilerin yıllık izinlerini zamanında ve eksiksiz kullandırmakla yükümlüdür.

📌 4857 sayılı İş Kanunu, yıllık ücretli izin hakkını ve işverenin bu konudaki yükümlülüklerini düzenlemektedir.

Bu makalede, yıllık ücretli iznin hukuki dayanakları, işçilerin yıllık izin süreleri ve hesaplama yöntemleri, işverenin izin kullandırma yükümlülükleri, izin hakkının ihlali durumunda işçilerin başvurabileceği hukuki yollar ve yıllık izin ücreti ödenmezse yapılması gerekenler detaylı olarak ele alınacaktır.

---

📌 Yıllık Ücretli İzin Nedir? Hukuki Dayanakları

📌 Yıllık ücretli izin, işçiye dinlenme hakkı tanıyan ve çalışmadığı süre boyunca ücretinin kesilmediği bir izindir.

✔ 4857 sayılı İş Kanunu madde 53-60, işçilerin yıllık ücretli izin haklarını ve sürelerini belirler.
✔ İş Kanunu madde 59, işçinin işten ayrılması durumunda kullanılmayan yıllık izinlerin ücrete dönüştürülmesini düzenler.
✔ Anayasa madde 50, çalışanların dinlenme hakkını güvence altına alır.

📌 Örnek: Bir işçi, aynı işyerinde 3 yıl çalıştıysa en az 14 gün yıllık izin hakkı kazanır.

📌 Önemli Not: Yıllık ücretli izin hakkı, işçinin kendi isteğiyle vazgeçebileceği bir hak değildir.

---

📌 İşçilerin Yıllık İzin Süreleri ve Hesaplama Yöntemleri

📌 İşçinin yıllık izin süresi, kıdemine (çalışma süresine) göre belirlenir.

✔ 1️⃣ 1-5 Yıl Arası Çalışanlar

• En az 14 gün yıllık ücretli izin hakkı vardır.

✔ 2️⃣ 5-15 Yıl Arası Çalışanlar

• En az 20 gün yıllık ücretli izin hakkı vardır.

✔ 3️⃣ 15 Yıl ve Üzeri Çalışanlar

• En az 26 gün yıllık ücretli izin hakkı vardır.

✔ 4️⃣ 18 Yaşından Küçük ve 50 Yaşından Büyük Çalışanlar

• En az 20 gün yıllık izin hakkı vardır.

📌 Örnek: 10 yıldır aynı şirkette çalışan bir işçi, yılda en az 20 gün yıllık ücretli izin kullanmalıdır.

📌 Önemli Not: İşçi, yıllık izin hakkını iş sözleşmesi devam ettiği sürece kullanmalıdır. İşten ayrıldığında izinleri paraya çevrilebilir.

---

📌 İşverenin Yıllık İzin Kullandırma Yükümlülüğü

📌 İşverenler, işçilerin yıllık izin haklarını kullandırmak zorundadır.

✔ 1️⃣ Yıllık İzin İşçinin Hakkıdır, Kullandırılmaması Yasa Dışıdır

• İşveren, işçiye “izin yerine ek ödeme yapalım” teklifinde bulunamaz.

✔ 2️⃣ İzin Dönemleri İşveren Tarafından Planlanmalıdır

• İşveren, işin aksamasını önlemek için işçilerin izin tarihlerini belirleyebilir.

✔ 3️⃣ İşçi İzin Dilekçesi ile Başvurmalıdır

• İşçi, yıllık izin kullanmak için işverene yazılı dilekçe vermelidir.

📌 Örnek: Bir işveren, iş yoğunluğu nedeniyle çalışanlarının yıllık izinlerini sürekli erteleyemez.

📌 Önemli Not: İşçi yıllık iznini bölerek kullanabilir ancak bir bölümü en az 10 gün olmalıdır.

---

📌 Yıllık İzin Hakkı İhlal Edilirse İşçilerin Başvurabileceği Hukuki Yollar

📌 İşçilerin yıllık izin hakkı engellenirse hukuki yollara başvurabilirler.

✔ 1️⃣ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na Şikayet

• İşçi, işverenin yıllık izin hakkını engellemesi halinde Çalışma Bakanlığı’na şikayette bulunabilir.

✔ 2️⃣ İş Mahkemesinde Tazminat Davası Açma

• İşçi, yıllık izin hakkının gasp edilmesi nedeniyle iş mahkemesine başvurarak tazminat talep edebilir.

✔ 3️⃣ İş Akdini Haklı Nedenle Feshetme ve Kıdem Tazminatı Talebi

• İşveren, işçiye yıllık izin hakkı tanımazsa, işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı talep edebilir.

📌 Örnek: Bir işveren, çalışanına yıllık izin vermiyorsa, işçi noter kanalıyla ihtarname çekerek hakkını talep edebilir.

📌 Önemli Not: İşçi yıllık izin hakkını kullanamadıysa, iş sözleşmesi sona erdiğinde bu izinlerin ücretini alabilir.

---

📌 Yıllık İzin Ücreti Ödenmezse İşçi Ne Yapabilir?

📌 İşçinin yıllık izinleri kullanılmamışsa, iş sözleşmesi sona erdiğinde bu izinler ücret olarak ödenmelidir.

✔ 1️⃣ Kullanılmayan Yıllık İzin Ücreti Talebi

• İşçi işten ayrıldığında, kullanılmayan yıllık izinlerin ücreti brüt maaş üzerinden hesaplanarak ödenmelidir.

✔ 2️⃣ Yıllık İzin Ücreti İçin İş Mahkemesinde Alacak Davası Açma

• İşçi, işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde alacak davası açabilir.

📌 Örnek: 5 yıl boyunca 20 gün izin kullanmayan bir işçi, işten ayrıldığında 100 günlük izin ücretini talep edebilir.

📌 Önemli Not: İşçi, yıllık izin ücretini alabilmesi için işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde dava açmalıdır.