📌 Giriş

İşyerlerinde çalışanlar bazen mobbing (psikolojik taciz) ile karşılaşabilir. Mobbing, çalışanın sistematik olarak baskıya, aşağılama ve dışlanmaya maruz kalmasıdır ve çalışan üzerinde ciddi psikolojik ve fiziksel etkiler yaratabilir. İşverenler, mobbingi önlemekle yükümlüdür ve mobbinge maruz kalan çalışanlar hukuki haklarını arayabilir.

📌 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanunu, işyerinde psikolojik tacizi önlemek için işverenin yükümlülüklerini düzenlemektedir.

Bu makalede, mobbingin hukuki tanımı, işyerinde mobbing örnekleri, işverenin mobbingi önleme yükümlülüğü, çalışanların hakları ve mobbing davası açma süreci detaylı olarak ele alınacaktır.

---

📌 Mobbing Nedir? Hukuki Dayanakları

📌 Mobbing, bir çalışanın işyerinde sürekli olarak sistematik psikolojik baskıya, aşağılamaya, dışlanmaya veya yıldırmaya maruz kalmasıdır.

✔ 4857 sayılı İş Kanunu madde 5, işyerinde eşitlik ilkesini düzenler ve ayrımcılığı yasaklar.
✔ 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu madde 417, işverenin çalışanı koruma yükümlülüğünü belirler.
✔ İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu madde 4, işverenin mobbingi önlemek için gerekli önlemleri almasını zorunlu kılar.
✔ Anayasa madde 17 ve 18, çalışanların psikolojik bütünlüğünün korunmasını garanti altına alır.

📌 Örnek: Bir yönetici, belirli bir çalışanı sürekli eleştirerek, ona görev vermeyerek ve ekiple iletişimini engelleyerek işten ayrılmaya zorlamaya çalışıyorsa, bu mobbing kapsamına girer.

📌 Önemli Not: Mobbing, genellikle uzun süreli bir süreçtir ve çalışanı işten ayrılmaya zorlamak amacı taşır.

---

📌 Mobbing Türleri ve İşyerinde Mobbing Örnekleri

📌 Mobbing farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve genellikle kasıtlı olarak yapılır.

✔ 1️⃣ Dikey Mobbing (Üstten Alta Mobbing)

• Üst düzey yöneticilerin veya amirlerin, astlarına psikolojik baskı uygulaması.
• Örnek: İşçiye sürekli olarak hakaret etmek, görevlerini gereksiz yere zorlaştırmak, açıkça ayrımcılık yapmak.

✔ 2️⃣ Yatay Mobbing (Çalışanlar Arasında Mobbing)

• Aynı seviyede çalışanların birbirine psikolojik baskı yapması.
• Örnek: Çalışanın ekip tarafından dışlanması, dedikodu yapılması veya işini zorlaştıracak sabotajlara maruz kalması.

✔ 3️⃣ Ters Mobbing (Aşağıdan Yukarıya Mobbing)

• Astların, yöneticilerine psikolojik baskı yaparak onları itibarsızlaştırmaya çalışması.
• Örnek: Yöneticinin otoritesini sarsmak için kasıtlı olarak verilen görevleri yerine getirmeme veya saygısız davranışlar sergileme.

📌 Örnek: Bir çalışan, yöneticisi tarafından sürekli küçük düşürücü ifadelerle eleştiriliyor ve diğer çalışanların önünde aşağılanıyorsa, bu mobbing kapsamına girer.

📌 Önemli Not: Mobbing, genellikle sistematik olarak devam eden bir davranış modelidir. Bir kerelik bir olay mobbing olarak değerlendirilmeyebilir.

---

📌 İşverenin Mobbingi Önleme Yükümlülüğü

📌 İşveren, çalışanları işyerindeki psikolojik baskı ve tacizlerden korumak zorundadır.

✔ 1️⃣ İşyerinde Mobbing Politikası Belirlemek

• İşveren, mobbing karşıtı politikalar oluşturmalı ve çalışanlarını bilgilendirmelidir.

✔ 2️⃣ Şikayet ve Destek Mekanizması Kurmak

• Çalışanların mobbing ile ilgili şikayetlerini bildirebileceği bir sistem oluşturulmalıdır.

✔ 3️⃣ İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri Almak

• Çalışanların psikolojik sağlığını koruyacak önlemler alınmalıdır.

📌 Örnek: Bir şirket, mobbing vakalarını önlemek için çalışanlarına düzenli bilinçlendirme eğitimleri verebilir ve şikayet mekanizması oluşturabilir.

📌 Önemli Not: İşverenin ihmali nedeniyle mobbinge uğrayan çalışan, işverene karşı tazminat davası açabilir.

---

📌 Mobbinge Maruz Kalan Çalışanların Hakları ve Hukuki Yollar

📌 Mobbing mağduru çalışanların yasal hakları bulunmaktadır ve çeşitli hukuki yollara başvurabilirler.

✔ 1️⃣ İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Feshetme

• Mobbinge uğrayan işçi, iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı talep edebilir.

✔ 2️⃣ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na Şikayette Bulunma

• Çalışan, işyerindeki mobbing vakasını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirerek soruşturma başlatılmasını talep edebilir.

✔ 3️⃣ İş Mahkemesinde Dava Açma

• Çalışan, işverene karşı manevi ve maddi tazminat davası açabilir.

📌 Örnek: Bir çalışan, sürekli olarak küçük düşürüldüğünü ve ayrımcılığa maruz kaldığını kanıtlayarak, iş mahkemesinde tazminat davası açabilir.

📌 Önemli Not: Mobbing davası açmak için çalışan, yazılı deliller, tanık beyanları ve e-posta gibi belgeleri sunmalıdır.

---

📌 Mobbing Davası Nasıl Açılır? Tazminat Talepleri

📌 Mobbinge uğrayan çalışan, aşağıdaki hukuki süreçleri takip ederek dava açabilir.

✔ 1️⃣ Delil Toplama ve Tanık Gösterme

• E-postalar, mesajlar, ses kayıtları ve tanık beyanları gibi deliller sunulmalıdır.

✔ 2️⃣ Arabuluculuk Başvurusu

• İş Mahkemesi’ne gitmeden önce arabuluculuk süreci tamamlanmalıdır.

✔ 3️⃣ İş Mahkemesinde Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açma

• Çalışan, manevi zarar için mobbing tazminatı, ekonomik kayıplar için ise maddi tazminat talep edebilir.

📌 Örnek: Bir çalışan, 6 ay boyunca sistematik olarak aşağılandığını ve psikolojik baskıya maruz kaldığını kanıtlayarak 50.000 TL manevi tazminat talep edebilir.

📌 Önemli Not: Mobbing davalarında mahkemeler, işverenin gerekli önlemleri alıp almadığını da değerlendirir.